Ευγένιος Τριβιζάς: «το σχολείο σκοτώνει το διάβασμα»

Είναι αγαπημένος παραμυθάς των παιδιών και συγχρόνως διδάσκει εγκληματολογία σε πανεπιστήμιο της Αγγλίας. Την ιδιαίτερη σύμπραξη αυτών των δύο ιδιοτήτων, ο Ευγένιος Τριβιζάς την «μεταμορφώνει» σε έμπνευση, δημιουργώντας ήρωες όπως τον Τουρτούρι, τον Αχυρούλη και τον Πίκο Απίκο αλλά και σε εφευρετικότητα καθώς ο... γαργαλιός (ένα μηχάνημα που σε γαργαλάει όταν είσαι λυπημένος),
το ηλεκτρικό ρουφοσκόπιο (ένας συνδυασμός τηλεσκόπιου και ηλεκτρικής σκούπας, με το οποίο όχι μόνο βλέπει κανείς τα αστέρια αλλά άμα θέλει τα ρουφάει και τα κάνει γιρλάντες), η μελωδική ομπρέλα, το παπιγιόν για νάνους και ο αναδρομικός καθρέφτης (που σε δείχνει όπως ήσουν πριν από δέκα χρόνια) είναι μερικές μόνο από τις ευρεσιτεχνίες του.

Αφορμή για την συνέντευξη στο click@Life στάθηκε η νέα παράσταση της νεανικής σκηνής του ΚΘΒΕ, που βασίζεται στο βιβλίο του «Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι», το οποίο είναι και το πρώτο βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά που κυκλοφόρησε.

Πώς εμπνευστήκατε την ιδέα για το βιβλίο «Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι»;

Ένας χιονάνθρωπος που λιώνει στο λασπωμένο πεζοδρόμιο μιας πόλης, ήταν από τις πιο μελαγχολικές εικόνες της παιδικής μου ηλικίας και η άρνηση του Τουρτούρι να υποταχτεί στη μοίρα του, ήταν το ξεκίνημα αυτής της ιστορίας.

Τελικά πόσο καθοριστική είναι για τα παιδιά η σημασία μιας υπόσχεσης, για την οποία άλλωστε μιλά η συγκεκριμένη ιστορία;

Μια υπόσχεση για ένα παιδί είναι ότι ένα σύννεφο για ένα λουλούδι. Αν δεν του φέρει βροχή, κινδυνεύει να μαραθεί.

Πιστεύετε ότι οι γονείς σήμερα στην Ελλάδα, εξοικειώνουν τα παιδιά με το διάβασμα και τη λογοτεχνία;

Ότι επιτυγχάνουν οι γονείς, το καταστρέφει το σχολείο. Μια έρευνα για τη θέση την όποια κατέχει το εξωσχολικό λογοτεχνικό βιβλίο στη ζωή των μαθητών, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι από τη σκοπιά των μαθητών η ανάγνωση σχολικών βιβλίων «σκοτώνει» γενικώς το διάβασμα. Φαίνεται ότι τα σχολικά βιβλία ταλανίζουν τόσο πολύ τα παιδιά, ώστε αισθάνονται στην υπόλοιπη ζωή τους απέχθεια για οποιοδήποτε έντυπο (με την εξαίρεση ίσως των επιταγών). Τα σχολικά βιβλία είναι ως επί το πλείστον κουραστικά και βαρετά. Θα μπορούσαν να γίνουν πολύ πιο ελκυστικά. Επίσης, πόσο πιο γόνιμο θα ήταν αν η διαδικασία της μάθησης μπολιαζόταν με χιούμορ. Για παράδειγμα, μια απλή άσκηση του τύπου «ένα κιλό πατάτες κάνει 2ευρώ. Πόσο κάνουν 20 κιλά πατάτες;» Εύκολα μπορεί να δοθεί με διαφορετικό τρόπο. Δηλαδή «όταν ο Πινόκιο λέει ψέματα, η μύτη του μεγαλώνει δύο πόντους. Πόσο θα μεγαλώσει, αν πει είκοσι ψέματα;». Η άσκηση παραμένει ουσιαστικά η ίδια, αλλά ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνεται διεγείρει αποτελεσματικότερα το ενδιαφέρον του παιδιού.

Απολαμβάνετε τους χαρακτήρες των βιβλίων σας όταν τους βλέπετε να «ζωντανεύουν» στο θεατρικό σανίδι ή ακόμη και στο σινεμά;

Εξαρτάται από το ζωντάνεμα. Άλλοτε τους απολαμβάνω και άλλοτε δυσκολεύομαι να τους αναγνωρίσω. Ανάλογα με τον ηθοποιό που τον υποδύεται και το σκηνοθέτη που τον καθοδηγεί, ο ίδιος ήρωας παίρνει πολλές και διαφορετικές μορφές.

Τα παιδιά τελικά είναι οι πιο απαιτητικοί θεατές;

Είναι οι πιο απαιτητικοί και αυστηροί θεατές, αλλά αυτή δεν είναι η μόνη πρόκληση. Ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του παιδικού θεάτρου είναι η ηλικιακή ανομοιογένεια στη σύνθεση του κοινού. Την ίδια παράσταση ενδέχεται να παρακολουθούν νήπια, παιδιά, έφηβοι, ενήλικες και υπερήλικες, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, δάσκαλοι και άλλοι συνοδοί. Για αυτόν το λόγο το έργο πρέπει να λειτουργεί σαν πολυπρισματική μαγική εικόνα με πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης.

Υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο που να χαρακτηρίζει όλους τους ήρωες των παραμυθιών σας;

Ότι επιχειρούν το ακατόρθωτο.

Ποιος από τους ήρωες σας αντιπροσωπεύει ή μοιάζει περισσότερο με τον Ευγένιο Τριβιζά;

Με όλους τους χαρακτήρες που δημιουργώ ταυτίζομαι κατά κάποιο τρόπο, όπως άλλωστε ελπίζω και οι αναγνώστες των βιβλίων μου. Ιδίως με τον Τουρτούρι τον χιονάνθρωπο που δεν θέλει να λιώσει (Ο Χιονάνρθωπος και το κορίτσι), τον Αχυρούλη το σκιάχτρο που επιθυμεί να πετάξει (Το όνειρο του σκιάχτρου), με το άλογο του σκακιού που λαχταράει να καλπάσει σε ένα λιβάδι με τετράφυλλα τριφύλλια (Οι δραπέτες της σκακιέρας), ακόμα και με το Θάνο το κολοκυθάκι που ονειρεύεται να δείρει ένα μανάβη (Φρουτοπία).

Ένα καλογραμμένο βιβλίο μεταξύ άλλων καλλιεργεί τη φαντασία των αναγνωστών. Ένα κακογραμμένο;

Προκαλεί την αδιαφορία ή μένει στο ράφι αδιάβαστο.

Παράλληλα με την συγγραφή παιδικών βιβλίων διδάσκετε και εγκληματολογία. Που αποδίδετε εσείς την συνεχόμενη αύξηση της παιδικής εγκληματικότητας;

Τα παιδιά δεν είναι πάντα αθώα αγγελούδια, όπως θέλουμε πολλές φορές να πιστεύουμε. Τόσο η σφοδρότητα των επιθυμιών, όσο και η βιαιότητα των αντιδράσεων τους μπορεί να είναι εντονότερες από εκείνες των ενήλικων. Ο τρόπος με τον οποίο διαπλάθει η κάθε κοινωνική ομάδα τα παιδιά της, τα πρότυπα τα οποία τους προσφέρει, η πνευματική τροφή με την οποία τα γαλουχεί καθορίζουν αποφασιστικά τη μελλοντική συμπεριφορά τους. Το παιδί που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον εμπορευματοποίησης της βίας ως μορφής ψυχαγωγίας ή ο νέος που ακούει και διαβάζει συνεχώς για επιχειρηματίες που παρανομούν, πολιτικούς που εξαγοράζονται, δικαστικούς που δωροδοκούνται ή μεγαλογιατρούς που χρηματίζονται, τι είδους πρότυπα θα διαμορφώσει, τι αναστολές θα διατηρήσει και για ποιο λόγο θα επιλέξει να είναι ο ίδιος νομοταγής; Αν δεν θέλουμε να εκκολάψουμε μια νέα γενιά εγκληματιών, καλά θα κάνουμε να αλλάξουμε τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι φερόμαστε. Όπως έχω πει και στο παρελθόν, κάθε κοινωνία έχει τα παιδιά που της αξίζουν.

ΝΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑ - www.clickatlife.gr